Жәдігерге айналған жез самаурын
Тарихи деректерге сүйенсек, самаурын ең алдымен Голландиядан Ресейге Петр патшаның алдыртуымен әкелінген. Кейінірек самаурын жасау ісі жақсы дами түседі. Самаурын орыстың “самовар” деген сөзінен шыққан. Қалпы: шар тәрізді, оттықты, қос құлақты, шүмекті, төрт аяқты, қақпағында бу шығаратын саңылауы бар. Алғашқы самаурынды тұрмысқа әкелуші Тула қаласының қару-жарақ зауытының шеберлері Иван мен Назар Лисициндер. Олар 1778 жылы үкімет орындарының рұқсатымен жеке меншіктегі зауыт ашып, тұтынушылар өтінішін өтей бастаған. Самаурын қазақ жерінде XІX ғасырдан бастап қолданысқа еніп, күнделікті тұтынатын қажетті бұйымға айналды. Туладан шыққан осы көне самаурындардың құны бүгінде артпаса, еш кеміген жоқ.Қазалы аудандық тарихи өлкетану музейінде 2000 жылдың желтоқсан айында Қазалы қаласындағы Қосаев көшесiнiң тұрғыны Әлмира Шометовадан алынған самаурынның бетiнде эмблема, 9 награда бейнеленген. ХІХ ғасырдың аяғында шетелде ұйымдастырылатын бірде-бір орыс көрмесі самаурынсыз өтпеген. Бүкіләлемдік көркем-өнеркәсіптік көрмелерге шолу жасайтын авторлар ресейлік самаурын өнімдері туралы айтпай кетпейтін. Халықаралық көрмелерде жүлде алған фабрика өз жетістіктерін самаурынның қақпағына жазып, үстіне медальдарының суретін басатын болған.
Қымбат тауар ең әуелі бай-бағландарға бұйырған. Кейін әр шаңырақтан табылатын болды. Әттеген-айы, бүгінде осы ыдыстар көненің көзіне, жәдігер жинаушылардың таптырмас мүлкіне айналып барады.
Сәкен ӘЛІШЕВ,
Қазалы аудандық тарихи-өлкетану музейі филиалының меңгерушісі
