Жаңа кассациялық соттардың құрылысы мен ашылуы
Фото: ашық дереккөзден алынды2024 жылғы 27 желтоқсанда Қазақстан Президентінің Жарлығымен Астана қаласында азаматтық, қылмыстық, және әкімшілік істер бойынша үш дербес кассациялық сот құрылды, олар 2025 жылдың 1 шілдесінен бастап жұмысын бастады.
Соттардың салтанатты ашылу рәсімі 2025 жылғы 2 шілдеде өткен, оған Жоғарғы Сот төрағасы Асламбек Мерғалиев, Мемлекет басшысының құқықтық мәселелер жөніндегі көмекшісі Ержан Жиенбаев және басқа да жоғары лауазымды тұлғалар қатысты.
Іс жүргізу тәртібі мен жұмыс принциптері
Бұрын Жоғарғы Сот кассациялық арыздарды таңдамалы тәртіппен қараған: өтініштер іріктеуден өтіп барып қараған; ал қазір “жаппай кассация” (бірден және мәні бойынша) енгізілді — барлық кірген шағым тексеріліп, автоматты түрде қаралады. Азаматтардың шағымдары сотқа түскен күннен бастап 6 ай ішінде қаралуы тиіс. Істерді қарауда устеме мінезділік танытып, сот актілердің заңдылық не сәйкестік мәселелерімен айналысатыны көзделген; Жоғарғы Сот негізінен нормативтік қаулылар мен тәжірибелік талдаумен айналысады.
Реформаның мәні мен әсері
Бұл үш сот Қазақстан сот жүйесін жаңғыртудың маңызды кезеңі болып табылады: әділдік, заңдылықты күшейту, ұқсас істерде біртұтастықты қалыптастыру мақсатында енгізілді. Бүгінге дейін кассациялық тәртіп бойынша тек шамамен 5 % арыз қаралған болса, енді 100 % дейін қаралуы күтіледі, яғни кідірістер мен шектеулер жойылып, құқық қорғау қолжетімділігі артады. Жаңа соттардың барлығы Астанада шоғырланған, бұл олардың дербестігін қамтамасыз етуге қосымша негіз болмақ. 2025 жылғы 1 шілдеден бастап Қазақстанда Астана қаласында үш жеке кассациялық сот (азаматтық, қылмыстық және әкімшілік істер бойынша) өз жұмысын бастады. Олардың басты ерекшелігі — өтініштерді алдын ала іріктемей, бірден қарау, сот актілерінің қайта тексеру мерзімін 6 айға дейін қысқарту және сот тәжірибесін бірқалыпты жүргізуді қамтамасыз ету. Бұл реформа сот жүйесін жаңғыртудың жаңа кезеңі болып саналады.
Мұрат ОСПАНОВ,
Қазалы аудандық сотының судьясы
