Ел қастерлейтін баба кесенесі республикалық санаттағы археологиялық ескерткіштердің қатарына енгізілген. Оның құрметіне салынған мазар – он тоғызыншы ғасырдың аяғы мен жиырмасыншы ғасырдың басынан сақталған сәулет өнері ретінде бағаланады. Архитектуралық ескерткіш Бекарыстан би ауылынан солтүстікке қарай алты шақырым қашықтықта орналасқан.

Қам кірпіштен салынған оның құрылысын 1981 жылы тарихи және мәдени ескерткіштерді қорғау қоғамының экспедициясы зерттеген. Бұл күнде баба бейітінің басына халық зиярат ету үшін тілеухана салынған. Сондай-ақ кесене жанына ұрпақтары ескерткіш-белгі орнатқан.

Базар қожа сағанасы шикі кірпіштен тұрғызылған, күмбезі дөңгелек тұғырдан шығарылған. Алдыңғы беті ішке қарай біртіндеп кішірейе беретін үш аркалы порталмен бедерленген. Портал екі жағынан негізгі бөлікпен біріктіліп саздан құйылған тұтас мұанаралармен көмкерілген. Күмбез астындағы төмен бөліктің шалқақ қабырғасы шығыңқы белдеумен өрнектелген және күмбезге дейін сыланған. Базар қожа өз заманындағы ислам дінін уағыздаушылардың белгілі өкілдерінің бірі саналады.

ХVIII ғасырда қазаққа шүйліккен жау қарасы көп болған. Хиуалықтар Сыр бойындағы елдерге жиі шабуылдап, мал-жанды олжалап отырған. Осындай кезекті шапқыншылықта Ақмешіт маңында Әззер ахунның ауылын шауып, мал-мүлікті алып кеткен. Оның арасында 11-12 жастағы Әззердің ұлы Ыбырайым тұтқынға түскен. Көп ұзамай ол Қазалы өңірін жайлаған Шойдың қолына тап болады. Шойдың ұлы Бегімбет Ыбырайымға қой бақтырған. Ыбырайым бір күні жолдан шаршап Қотан шетінде ұйықтап жатса, байдың қыздары оның басынан жанып тұрған екі шырақты көреді. Ерекше таңданыспен үйіне келген қыздар әкесіне: «Жалшының басында шырақ жанып тұр, соны алып бер», – дейді.

Бай баланы алдырып, бас киімін шештіріпті. Сөйтсе басында жарқыраған айдары бар екен. Шырақ болып жанып тұрған айдарды бай кесуге оқталғанда бала жылап: «Әкем қойған айдар еді, оған тимеңізші», – деп жалынады.

Айдарды бай әйелі баланың қарсыласқанына қарамастан кесіп алып, қыздарына береді. Бұл орынсыз әрекетке налыған Ыбырайым әкесінің қойған айдары екенін айтып, еңкілдеп көз жасына ерік береді. Жылаумен малын бағып кеткен бойдан бай әйелінің қол-аяғы тартылып, төсекке байланады. Ол заманда үш жүзге пір болған Мүсірәлі қожаның баласы Қосым қожаның үлкейіп қалған кезі екен. Соған хабаршы жіберіп науқасты көруге шақыртыпты. Қосым қожа қасындағы бір топ адамымен бай ауылына келе жатқанында биік нұраның бауырынан екі иығынан алау шырақ жанып тұрған ерекше бейнені көріпті.

Қасындағылардан: «Анау мал жайып жүргеннің иығында лаулаған алау отты көрдіңдер ме?» – деп сұраса, олар көрмей тұрғандарын айтқан екен.

– Мұндай қасиетті көрініс кез келген адамның көзіне көріне бермейді. Соған барып жолығайық, – деп атын қамшылап келсе, қой бағып жүрген жас бала екендігіне таң қалған.

Жөн сұраса келе баланың өзі іздеп келген ауыл адамы екенін біледі. Тағы да сынамақ ниетпен: «Ауылға дейін жарыссақ қайтеді?» депті. Ыбырайым астында күйі нашар ақсақ ала тай болғандықтан Қосым қожадан қысылып келіспепті. Дегенмен пірлі қожа қолқа салып көндіріп, малын қасындағы жолсеріктеріне тапсырып, ауылға қарай жарысқанда бала бәрінен озып, бұрын жетіпті. Бай жұрты Қосым қожаны кілем жайып, құрметпен қарсы алған. Оны сыйлап аттан түсіріп, қонақжайлылық көрсеткен. Мән-жайға қаныққан Қосым науқасты қарап: «Шырағым, әлгі қой баққан баланы шақыр» деп баланы қасына алдырған. Өткен-кеткен әңгімелер айтып, жетімді сынап отырыпты. Бала жөнінен хабардар болған соң байға: «Мына бала киелі екен. Оған зәбір көрсеткендіктен әйеліңнің айығу кілті сонда. Бұны бала қылып алыңдар. Болмаса киесіне ұшырайсыңдар. Енді сен оны отар соңына салма, бір балаңа еншілес ет,» – деп кеңес береді. Әңгіме үстінде бала елі шапқыншылыққа ұшырап, өзі құлдыққа түскендігін әкесінің есімі Әззер, сүйегі Қылыш қожадан екендігін мәлімдеген. Бай Қосымның айтқанын орындап, Мамытқа еншілес қылады.

Қосым қожа Ыбырайымға: «Енді сен осы араның қожасысың, мына отырғандар сенің ағайын-жұртың, бұдан былай атың Базарқожа болсын. Ал халқым, бөтендік танытпаңдар!» – деп ақыл қосқан екен. Кетерінде Базарқожаның қасиетіне тәнті болған Қосым қожа ақ батасын берген деген аңыз бар.

Осы елде қалған Базар қожа өзі емдеген қызға үйленіп, тамырын кеңге жаяды. Ол тарығып, қиналғанға аян беретін, науқасқа ем жасайтын емшілік қасиеті мен көріпкелдігі арқылы халық арасында кеңінен танылады. Сондықтан да үлкен сенімге ие болып, имандылық рухын жайған қайырымды жан болған деседі.

ХІХ ғасырдан аман жеткен бұл кесене тарихи-мәдени нысандар қатарында мемлекет қорғауына алынып, көпшіліктің тәу етер орнына айналып отыр. Бүгінде баба ұрпағы әулиелік әрі көріпкелдік қасиеті бар Базар қожа тарығып-қиналғанға аян беретін, науқасқа ем жасайтын емші, әруақты адам болған деседі. Сондықтан ол ел арасында үлкен сенімге ие болып, дүние-байлыққа қызықпаған имандылық рухын оятқан қайырымды адам ретінде халық жадында сақталған.