Гүлбаршын Рахманқызы, ана:– Шын мәнінде, балабақша – ата-ана жұмыстан қол үзбеуі үшін ойластырылған жаңа ғасырдың қажеттілігі. Өзім жұмыстағы көпбалалы жас анамын. Балаларымның ата-әжесі де жас, қызметте болғандықтан, сол кісілердің рұқсатымен балабақшаға бердім. Кішілер балабақшаға барғалы тез есейіп, бәрін өздері жасай алатын болды. Бір жағынан, басқалармен ойнап, әлеуметтік ортаға бейімделіп, уақытылы тамағын ішіп, сабақ оқитындықтан уайымсыз жүре аламын. Төрт балам бар. Екеуі балабақшаны үздік аяқтап, мектепте де өте жақсы үлгерім көрсетіп жүр. Балабақшаның арқасында мектептің бар талаптарына дайын болды. Үшіншімді ерте бергеніме де қуанамын, қатарластарына қарағанда өте пысық, іске де икемді. Жалпы байқағаным, балабақшаға барған бала өз ойын ашық айта алады, әрі қоғамдық ортаға тез бейімделеді.
Бірақ мұнда берілетін тәрбие ата-әженің тәліміне балама бола алмас. Құдайға шүкір, балаларымның қос ата-әжесі бар. Бақшадан тыс кезде ата-әжесімен бірге уақыт өткізгенді жақсы көреді. Ата мен әженің тәрбиесін алған бала үлкенге бірінші барып амандасуды, сөзін бөлмеу керектігін біледі. Қазіргі заманға сай ата-әжелер жұмыс істеп, сүйікті ісімен айналысуы мүмкін. Немесе денсаулықтарына қарап, өзіне уақыт бөлуді қаласа да, жас ана ретінде оны қолдаймын, қарсылық білдірмеймін. Дегенмен сәбиді азамат етіп тәрбиелеуде ақ жаулықты әжелер мектебінің еңбегі орасан екенін айтуға тиіспіз.
Сая Қасымбек, драматург (Жеке парақшасынан алынды):– Бала үйдегі үлкендердің әрбір іс-әрекетін айнытпай қайталайды, бойына көргенін сіңіріп өседі. Кітапта оқығаныңды, өмірде көргеніңді күні бойы қайталап, ақыл айта бергеніңнен түк пайда жоқ. Үйдегі-түздегі өзіңнің ісің мен қылығың қандай болса, солай тәрбие беріледі. Әдет-әдебің, жүріп-тұрғаның – балаға берген өнегең. Өзім әже атанған уақыттан бастап, сол атқа лайық болу үшін ең әуелі үсті-басымды түзедім. Әжеге лайық киімді киіне бастадым. Шерхан Мұртаза, Ақселеу Сейдімбек сияқты үйге келген сыйлы қонақтармен бірге бала-немерелерімді дастарқан басында отырғыздым. Ол кісілердің ғибратты әңгімелерін тыңдаудың өзі бір ғанибет емес пе?! Ал баланы арақ-шарап қойылған дастарқан басына бірге отырғызбаған жөн.
Бір мысал айтайын, жақында өзіме арнап тіккен көйлектен артылған кішкене мата қиындысынан гүл жасап, иығыма тағып көрдім. Оны байқап, қарап тұрған немеремнен: «Қалай, әдемі ме?» – деп сұрадым. Ол: «Иә, әдемі» – деп жауап берді. Егер оны отырғызып қойып, «Мынаны қара, осылай істе!» деп үйрете бастасаң, мән бермес еді. Сондықтан тәрбиелеу керек деп есіңе түскенде, қажет болғанда ғана емес, бала мен немереге күнделікті, ағымды түрде тәрбие беру керек. Балабақша әженің тәрбиесін бере алмайды. Бірақ балаға да, немереге де өнегелі болу үшін, алдымен, ата-ананың өзін тәрбиелеу керек.
Нұргүл Жәниет, Баишев университетінің оқытушысы:– Балаға берілетін тәрбие бір тарапты ғана болмайды. Бала абсолютті ата-әженің немесе балабақшаның ғана тәрбиесін сіңірмейді. Өзінің ортасы да әсер етеді. Отбасыдағы ата-ананың, ата-әженің тәрбиесіне ештеңе жетпейді десек те, балабақшаға барған баланың басты айырмашылығы – қоғамдық ортаға тез бейімделуінде.
Сонымен қатар қазір балабақшаларда тілі кеш шығып келе жатқан не сөйлемейтін баламен логопед мұғалім жеке жұмыс жасайды. Психолог, тәрбиешілердің арқасында ортақ тәртіпке үйреніп, өз ойын, қалауын ашық білдіретін болады. Түрлі ойындар мен іс-шаралар барысында өзінің қабілетін танытып, талантының алғашқы ұшқынын көрсетеді. Сондықтан баланың жеке тұлға болып қалыптасуына балабақшаның әсері мол.
Ал ата-әже тәрбиесін ештеңе ауыстыра алмас. Бірақ қоғамға, заманға қарай тәрбие құндылығы да өзгеріске түсуде. «Баланы тәрбиелегің келсе, алдымен өзіңді тәрбиеле» деген нақыл еріксіз еске түседі. Қай кезде де сөз емес, іс-әрекет балаға үлгі екенін ұмытпайық.
Мағрипа Сүндетова, Батыр ана:

– Ата-әжесінен немесе балабақшадан тәрбиеленген баланың үлкен айырмашылығы бар. Ата-әжені көрген бала қай жерде қалай сөйлеуді біліп, салмақты болып өседі. Ал балабақшаға барған бала бұл жағынан кешірек жетіледі. «Тәрбие тал бесіктен» деген сөздің мәнісі осында жатыр. Отбасындағы берілген тәрбие, тәлім өмір бойы балаға азық болып, тұлға болуына септігін тигізеді.
Ал бала балабақшада белгілі бір сағаттарда ғана болады. Мұнда олар тәртіпке бағынуды үйренеді, үйдегідей көп еркелік жасамайды, балалармен бірігуді, бөлісуді үйренеді. Әже тәрбиесі туғаннан бастап үздіксіз жалғасып, күндіз-түні беріледі. Сондықтан ұлттық тәлімге бекіген ата-әже тәрбиесін ешқандай мектеп, балабақша алмастыра алмайды.