Сотқа дейінгі хаттама рәсіміне тараптарды шақыру

Сотқа дейінгі хаттама рәсімі – дауды сотқа жеткізбей шешу, тараптар арасындағы құқықтық қатынастарды реттеу және даудың мәнін нақтылау үшін қолданылатын құқықтық тетік. Бұл рәсімде тараптар құжаттармен алмасып, өз талаптары мен қарсылығын білдіреді, сондай-ақ құқықбұзушылықтың мән-жайлары алдын ала айқындалады. Рәсімнің тиімді жүргізілуі тараптардың толық әрі дер кезінде қатысуына тікелей байланысты, сондықтан оларды шақыру тәртібі заңмен нақты регламенттеледі.

Тараптарды шақырудың мақсаты

Сотқа дейінгі хаттама рәсіміне шақырудың негізгі мақсаттары мыналар:

1. Тараптарды рәсімнің басталғаны туралы хабардар ету;

2. Даудың мәніне қатысты жазбаша түсініктеме, дәлелдемелерді ұсынуға мүмкіндік беру;

3. Құқықтарын, міндеттерін және жауапкершілігін түсіндіру;

4. Медиация немесе татуласу мүмкіндігін қарастыру;

5. Рәсімнің процессуалдық мерзімдерінің сақталуын қамтамасыз ету.

Шақыру тәртібі

Тараптарды сотқа дейінгі хаттама рәсіміне шақыру Қазақстан Республикасының қолданыстағы азаматтық немесе әкімшілік рәсімдік заңнамаларына сәйкес жүзеге асырылады. Шақыру келесі тәсілдермен жасалуы мүмкін:

Жазбаша хабарлама (пошта арқылы);

Электрондық хабарлама (ЭЦҚ арқылы құжаттарды жолдау);

Жеке тапсыру (қолхат арқылы);

Телефон, SMS немесе мессенджерлер арқылы қосымша ескерту (қосымша тәсіл ретінде)

Хабарламада міндетті түрде:

шақырудың мақсаты;

рәсім өтетін күн, уақыт және орындау орны;

ұсынылуы тиіс құжаттар тізімі;

келмеген жағдайда қолданылатын құқықтық салдар көрсетіледі.

Тараптардың құқықтары мен міндеттері

Шақырылған тараптар:

рәсімге қатысуға;

дәлелдемелерді ұсынуға;

сұрақтар қоюға;

құқықтық өкіл арқылы әрекет етуге;

татуласу келісімін жасауға құқылы.

Сонымен бірге тараптар:

көрсетілген мерзімдерді сақтауға;

қажетті құжаттарды толық әрі нақты беруге

өз мекенжайы мен байланыс деректерін уақтылы хабарлауға міндетті.

Шақыруға келмеудің салдары

Егер тарап шақыру алғанына қарамастан дәлелсіз себеппен рәсімге келмесе, келесі салдар болуы мүмкін:

рәсім материалдары оның қатысуынсыз дайындалуы;

дәлелдемелерді ұсыну мүмкіндігінің шектелуі;

даудың сотта қаралу барысында қарсы тараптың дәлелдері басым болуы;

белгілі бір жағдайларда процессуалдық шығындардың жүктелуі.

Сотқа дейінгі хаттама рәсіміне тараптарды уақтылы және дұрыс шақыру – дауды тиімді, әділ және заң талаптарына сай қарастырудың маңызды кезеңі. Бұл рәсім тараптардың өз ұстанымдарын еркін білдіруіне, дауды сотқа жеткізбей шешу мүмкіндігін қарастыруға және болашақ сот талқылауының сапасын арттыруға ықпал етеді.

Қазалы аудандық сот әкімшісінің

бас маман-сот отырысының хатшысы