Елімізде көлік кептелісі күшейіп барады

Фото: shutterstock

Орта есеппен әр қазақстандық күн сайын жолға 36 минутқа жуық уақыт жұмсайды. Қоғамдық көліктен гөрі жеке автокөліктің басым қолданылуы жолдағы қозғалысты қиындатып отыр. Көліктің артуы экологияға да кері әсерін тигізуде. Бір жолаушыға шаққандағы тәуліктік көмірқышқыл газының нормасы 4 келіге жуықтайды.

Экологтардың айтуынша, мәселені тек шектеулермен немесе заңнамамен шешу мүмкін емес. Бірақ көлік-логистика жүйесін қайта құруға, қалаларды жоспарлауды түбегейлі өзгертуге мүмкіндік бар. Qazaqstan Sustainability Coalition сарапшылары Әлихан Көшербаев пен Жарасқан Шүитбаев бұл бағыттағы жағдайдың жыл сайын нашарлап бара жатқанын айтады.

Мамандардың пікірінше, Қазақстан қалалары жылдам әрі ыңғайлы қоғамдық көлік жүйесін құруда айтарлықтай артта қалған. Парадокс мынада: Алматыда жолдарды кеңейтуге бөлінген бюджет есебіне бүкіл агломерацияны LRT және BRT желілерімен толық байланыстыруға болар еді. Алайда prioritisation басымдық дұрыс қойылмағандықтан, мәселе жылдар бойы шешілмей келеді.

Қазір елде көліктер саны өскен. Үш жыл бұрын әр төртінші азаматқа бір көліктен келсе, қазір әр үш адамға бір автомобильден тиеді. Сонда шамамен елімізде 7 млн жеке көлік бар деген сөз. Бұл өсім жеңілдетілген автонесиелердің кең таралуымен де байланысты.

Сарапшылардың айтуынша, тиімді қоғамдық көлік, велосипед инфрақұрылымы және жаяу жүргіншіге ыңғайлы орта қалыптаспаған жерде халықтың жеке көліктен бас тартуы мүмкін емес. Ал біз керісінше, көпірлер мен жолайрықтар салуға басымдық беріп, қалаларды тым кеңейтіп алдық.

Әлемдік тәжірибе керісінше бағытты көрсетеді: Финляндия қалалары: Хельсинки, Тампере, Оулу солтүстік климатқа қарамастан қоғамдық транспорт пен велосипед мәдениетін жоғары деңгейде дамытқан. Ал АҚШ пен БАӘ секілді автокөлікке тәуелді елдер бүгінде кептеліс, экология және денсаулық мәселелерімен бетпе-бет келуде.

Сарапшылар Қазақстанға да осындай ұзақмерзімді, адамға бағытталған стратегия қажет екенін айтады. Сингапур мен Гонконг жоғары тығыздыққа қарамастан жылдам қозғалатын қалалардың үлгісі ретінде аталады.

Қазақстанның болашағы көлік санын көбейтуде емес, қозғалыс тиімділігін арттыратын жаңа урбанистік тәсілдерге көшуде екенін мамандар бірнеше рет ескертті.