Тұрмыстық зорлық-зомбылыққа тосқауыл бар ма?
Тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесі ең өзекті мәселелердің бірі болып қалуда. Тәжірибе көрсетіп отырғандай, отбасы тұрмыстық зорлық-зомбылықтың құрбандары негізінен қиын өмірлік жағдайға тап болған немесе қатігездікке тап болған әйелдер, балалар немесе қарт ата-аналар. Құқық бұзушылықтардың осы түрлері латенттік сипатқа ие, өйткені отбасындағы жақын адамдардың арасында орын алады,оған жәбірлеушімен жақын туыстық қатынаста бола отырып, ұзақ уақыт зорлық дерегін жасырып, оған шыдап жүреді.Қылмыстық заңда отбасы-тұрмыстық саладағы зорлық-зомбылықпен байланысты түрлі құқық бұзушылықтар үшін жауапкершілік қарастырылған. Бұған денсаулыққа түрлі ауырлықтағы зиян келтіру, қорқыту, ұрлау, қинау, адам өлтіру, өзін-өзі өлтіруге дейін жеткізу, ұрып-соғу, азаптау, жыныстық дербес құқықтылыққа қарсы қылмыстар, адамдардың саудасы және басқа да қылмыс түрлері жатады.
Тұрмыстық зорлық-зомбылық тікелей сол зорлық жасалған тұлғаларға ғана емес, жалпы қоғамға да ауқымды залал алып келеді. Отбасында жиі орын алатын зорлық-зомбылық бірінші кезекте отбасының кәмелеттік жасқа толмаған мүшелеріне әсер етіп, олардың үйлесімді дамуына кедергі келтіреді, некенің бұзылуына алып келеді, алайда некенің бұзылуы жәбірленушіні зорлық-зомбылықтан құтқара алмауы да мүмкін.
Жиі туындаған құқық бұзушылықтар пәтердің үйдің шегінен шығып, өзге әлеуметтік салалардағыадамдардың құқықтары мен еркіндігін бұзады. Өз отбасы мүшелеріне қатысты тұрмыстық зорлық-зомбылықты жасайтын тұлғалардан қарсы тұрамын деп немесе жәбірленушіні қорғаймын деп көршілері, жұмыстағы әріптестері, таныстары немесе бөтен тұлғалар зардап шегуі мүмкін.
Тұрмыстық зорлық-зомбылық әр түрлі нысандарда көрініс табады, олар күш көрсету, психологиялық нәпсіқұмарлық және экономикалық. «Тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 4 желтоқсандағы №214-IV Заңына сәйкес, құқық бұзушыға қатысты мынадай әсер ету шаралары қарастырылады:
1)Профилактикалық әңгіме;
2)Қорғау нұсқамасын шығару;
3)Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары;
4)Құқық бұзушының мінезіне ерекше талаптар белгілеу;
5)Сот үкімі бойынша қолданылатын шаралар.
Тұрмыстық зорлық-зомбылық көп жағдайда ашық айтыла бермейді. Бұған қалыптасқан менталитеттің де әсері зор. Тұрмыстық зорлық-зомбылық көрсетуші өз іс-әрекетінде жасырын қылмыстық іс-әрекет барын ойланбайды.
Отбасында үнемі қайталана беретін зорлық-зомбылық қылмысқа алып келеді. Ал қылмыс үшін заңда жауапкершілік көзделген. Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын-алу, болдырмау, әрбір адам үшін уақытында әрекет етуді, көмекке шақыруды керек етеді, зорлыққа тосқауыл бар.
Сауле БИШЕКОВА,
Қазалы АПб-і Жергілік полиция қызметі бөлімшесінің
Әйелдерді зорлық-зомбылықтан қорғау тобының инспекторы
полиция капитаны
