Бета ұрпақ: болмысы бөлек буын
Фото: ашық дереккөзден алындыБиылдан бастап альфа ұрпағының орнын жаңа буын «бета ұрпақ» алмастыруда. Бұл ұрпақ цифрлық технологиялар мен жасанды интеллекттің мүмкіндіктерімен бірге өсіп, ақпаратты жай қабылдамай, оны терең түсініп, ақылмен пайдалана алатын дара тұлға болып қалыптасады.
Бұған дейінгі X, Y және Z қоғамға өз таңбасын қалдырды. Әрқайсысы әлеуметтік және мәдени өзгерістердің қозғаушы күші болды. Зерттеуші Марк МакКриндлдің айтуынша, бета ұрпақ ауыр әлеуметтік мәселелер мен жаһандық сын-қатерлер жағдайында өмір сүреді және осы сын-қатерлерді жеңуге дайын.
Осы орайда, бета ұрпақтың болмысын, құндылықтарын және келешекке деген әлеуетін тереңірек түсіну үшін біз бірқатар маңызды сауалдарға жауап іздеуге тырыстық.
Ақпаратқа емес, ақылға сүйенеді
Бета ұрпақ ақпарат ағынында өмір сүреді, бірақ олардың басты ерекшелігі – ақпаратты пассивті қабылдаудан асып, оны өздерінің ақылымен саралап қолдануы. Бұл буын үшін ақпарат – құрал ғана, олар оны талдап, салыстырып, өзіне тиімді шешім қабылдауға пайдаланады. Олар жылдам ақпарат тұтынушылар болғанымен, ақпараттың сапасына баса мән береді. Ақпараттық артықшылықтың орнына ақылдың дамуына ерекше көңіл бөледі. Сондықтан оларды тек цифрлық «экранға байланған» балалар деп санауға болмайды.
Дүниетанымы мен деңгейі дара
Бета ұрпақтың дүниетанымы – жаһандық және көпқырлы. Олар өздерін тек ұлттық немесе жергілікті деңгейде емес, әлемдік қауымдастық мүшесі ретінде көреді. Ақпарат пен технологияның көмегімен шекаралар олардың көз алдында бұлыңғырланады. Олардың моральдық және мәдени құндылықтары бұрынғы ұрпақтардан өзгеше қалыптасуда. Олар әділеттілік, теңдік, экологияға, технологиялық этикаға ерекше мән береді. Бұл ұрпақ – жеке даралығын еркін білдіруге құқылы екенін түсінеді, сондықтан жеке тұлға ретінде де ерекше деңгейде дамиды.
Психолог пайымы
Психологтардың пікірінше, бета ұрпақ – ең сезімтал және ерекше эмоционалды дамыған буын. Олар ақпарат пен эмоцияны тез қабылдайды, бірақ кейде эмоционалды тепе-теңдікті сақтау қиындық тудырады.
«Бұл ұрпақтың зейінінің тұрақсыздығына назар аудару қажет. Себебі уақыт өткен сайын ақпарат ағыны көбейіп, үнемі өзгеріп отырады. Әлеуметтік желілердегі қарым-қатынастың әсерінен өзін-өзі бағалауда қиындықтар болуы мүмкін. Дегенмен, олар жеке тұлға ретінде ерте қалыптасып, өз ойын ашық жеткізе алатындығымен ерекшеленеді» дейді мамандар.
Нарықта немен ерекшеленеді?
Бета ұрпақ еңбек нарығында жаңа талаптарға сай келеді. Олар технологияны еркін пайдаланады, цифрлық дағдылары жоғары. Жылдам оқып, жаңа ақпаратты тез меңгеруге қабілетті. Көпфункционалды, көп салалы жұмысқа бейім. Бірақ оларда әлеуметтік байланыстар мен командадағы жұмысқа кейде кедергілер болуы мүмкін. Бұл ұрпақ үшін ең маңыздысы – мағыналы және шығармашылық еңбек.
Келешегінен не күтеміз?
Бета ұрпақ – жаңа әлемнің құрушылары. Олардың келешегі технологиялық және әлеуметтік өзгерістерге бейімделуіне байланысты. Олар инновацияларды дүниеге әкеледі. Әлемдік экологиялық, әлеуметтік мәселелерді шешуге атсалысады. Қоғамды ашық және тең құқылы ортаға айналдырады. Дегенмен, олардың дамуы үшін тәрбиелік қолдау мен психологиялық тұрақтылықты қамтамасыз ету қажет.
Жолын жалғайтын кімдер?
Бета ұрпақтан кейін келе жатқан буын – гамма ұрпақ. Олар 2039 жылдан кейін туатын балалар. Гамма ұрпақ бета ұрпақтың технологиялық тәжірибесін әрі қарай дамытып, цифрлық және жасанды интеллект әлемінде терең сүңгитін буын болады. Олар – бета ұрпақ жолын жалғайтын, бірақ жаңа талаптар мен мүмкіндіктерді игеретін жалғастырушылар. Бета ұрпақ – бұл жаңа дәуірдің көпірі, ал гамма ұрпақ сол көпірден өтіп, жаңа белестерді бағындырады.
Түйін: Бета ұрпақ – тек жаңа буын емес, жаңа көзқарас, жаңа болмыс. Ақпарат тасқынының ортасында олар ақыл мен жауапкершілікпен бағыт таба алатын, сезім мен логиканы қатар алып жүретін буын ретінде қалыптаспақ. Олардың бойында технологияны құрал емес, серік ретінде қабылдайтын, әлемді өзгертуді мақсат ететін күш бар.
Сондықтан бұл ұрпаққа жай ғана білім беру жеткіліксіз. Біз оларды дұрыс бағыттап, ой еркіндігін сақтай отырып, адами құндылықтарды дарыта білуіміз қажет. Сонда ғана бета ұрпақ тек заманға бейімделіп қана қоймай, жауапкершілігі жоғары, саналы көшбасшыларға айналады.
Дайындаған Бекзат АСАН
