Жаңашылдыққа бетбұрыс

Жаңа технологиялар біздің өміріміздің барлық саласына терең еніп, күнделікті жұмыстың ажырамас бөлігіне айналды. Компьютерлер, смартфондар мен планшеттер арқылы жұмыс істеу, ойындар ойнау немесе әлеуметтік желілерде уақыт өткізу көз жанарына айтарлықтай жүк түсіреді. Дәрігерлер мен мамандар мұны «цифрлық көз шаршауы» деп атайды. Бұл күйде адам ұзақ уақыт бойы экранға қарап отырғанда көздің құрғауы, көрудің бұлыңғыр болуы, көз айналасында ауырсыну сезімі пайда болады.

Сонымен қатар жас балалар да, ересектер де гаджеттерді көп қолданған сайын, көру қабілеті нашарлап, көз ауруларының көбеюіне себеп болады. Ұзақ уақыт бойы экраны бар құрылғылармен жұмыс істеген кезде көздің қашықтықты дұрыс қабылдай алмауы, көздің бұлшық еттерінің әлсіреуі байқалады.

Қазалы теміржол ауруханасында былтырдан бастап, катаракта диагнозына байланысты ота жасалуда. Өткен жылы облыс орталығынан арнайы дәрігер келіп, ота жасап тұрды. Биыл сәуір айынан бері Алматы қаласынан жоғары дәрежелі дәрігер офтальмохирург Бекболат Жолдасовтың ай сайын келуін жоспарға енгізген. Ол катаракта диагнозы бар жергілікті тұрғындарға кеңес беріп, науқасы үдегендерге ота жасайды.

– Бүгінге дейін осы жылы 29 сырқаттанушыға хирургиялық араласумен көмек көрсетілді. Бұрын науқастар аталған отаны облыс орталығына барып іске асырған болса, қазір өз ауданымызда жолдама арқылы ота жасата алады. Ауруханамыз ота жасауға қажетті заманауи медициналық жабдықтармен жабдықталған. Айына 15 науқасқа дейін ота жасалынады. Алдын ала ота жасатуға тіркелу үшін Қазалы теміржол емханасының көз аурулары кабинетіне келіп тіркелсе болады. Отадан кейінгі уақытта ыстықтан және салқыннан бір ай көлемінде сақтану қажет. Катарактаның дамуы негізінен қоршаған ортаның әсерінен, яғни күннің ыстығынан, шаң-тозаңнан бір сөзбен айтқанда, климаттың қолайсыз әсерінен болады, – дейді Қазалы теміржол ауруханасының офтальмологы Берік Жадырасын.

Мамандардың мәлімдеуінше, қазіргі заманның экологиялық жағдайы да көздің саулығына әсер етеді. Қалалардың ауа сапасының нашарлауы, шаң-тозаң, зиянды газдар мен химиялық қосылыстар көздің беткі қабатын тітіркендіреді. Әсіресе аллергиясы бар адамдарға қатты әсер етеді. Сонымен бірге күн сәулесінің ультракүлгін радиациясы да көздің линзасына зиян келтіреді. Осы факторлар катаракта, макулярлы дегенерация секілді дерттердің дамуына себеп болады.

Дұрыс емес тамақтану да көз ауруларының көбеюіне әкеледі. Құрамында дәрумендер мен минералдар жеткіліксіз, өңделген тағамдардың көп тұтынылуы ағзаның жалпы саулығына әсер етіп қана қоймай, көзіңіздің жағдайына да теріс әсер етеді. Әсіресе A, C, E дәрумендері мен омега-3 май қышқылдары көздің сау болуы үшін өте маңызды. Бұл элементтердің жетіспеушілігі көздің құрғауына, қабынуына және басқа да ауруларға алып келсе таңғалмаңыз.

Қазіргі жастар мен ересектердің көзіне күтім жасауға көп көңіл бөлмейтіні байқалады. Қорғаныш көзілдіріктерін қолданбау, ұзақ уақыт оқығанда немесе жұмыс істегенде дұрыс жарықтандырудың болмауы сияқты қарапайым ережелерді елемеу көру қабілетінің нашарлауына әкеледі. Дәрігерлерге уақытында қаралмау немесе көз ауруларын ерте сатысында анықтамау да көптеген проблеманы туындатады.

Бүгінгі күні адамдар жиі күйзеліс пен стресс жағдайында болады. Стресс көздің бұлшықеттерінің кернеуін арттырады. Соның нәтижесінде көрудің бұлыңғырлануы, көздің шаршауы секілді белгілер пайда болады. Сонымен қатар қартаю процесі де көздің жағдайына әсер етеді. Жасы ұлғайған сайын көздің линзасы тығыздалып, оның мөлдірлігі жоғалады. Катаракта және басқа да көз ауруларының даму қаупі артады.

Бұрынғы кезде көз аурулары көбінесе еңбек жағдайларымен байланысты еді. Алайда қазіргі кезде де кәсіби қызмет түрлері көз ауруларын туындатуда. Мысалы, ұзақ уақыт бойы экран алдында жұмыс істейтін мамандар, құрылысшылар мен темекі шегушілер, химиялық заттармен жұмыс істейтін қызметкерлерде көз аурулары жиі кездеседі.

Кейбір көз ауруы тұқым қуалайтындықтан отбасында көзі нашарлаған адамдар болса, ұрпақтар арасында да осы аурулар жиі кездеседі. Генетика мен тұқымқуалаушылық көздің саулығына тікелей әсер етері сөзсіз.

Түйіндейтін болсақ, көз ауруларының көбеюі қазіргі қоғамда маңызды мәселелердің бірі болып отыр. Бұл көбінесе өмір сүру салтының, қоршаған орта факторларының және технологиялардың әсерінен туындайды. Сондықтан көздің саулығын сақтау үшін көп нәрсе өзіміздің қолымызда. Уақытында дәрігерге қаралып, көзге күтім жасау, дұрыс тамақтану, экран алдында ұзақ уақыт отырудан аулақ болу – осының бәрі көздің саулығын сақтауға көмектеседі.

Егер көздің шаршауы, көру қабілетінің нашарлауы немесе басқа да белгілер байқалса, міндетті түрде маманға жүгіну маңызды. Өйткені ерте кезеңде анықталған ауруларды емдеу әлдеқайда жеңіл және тиімді болады.