Халық түсінігі бойынша азғантай ғана шығатын сұйықтықтың құнары зор, әрі нәрлі болып келеді екен. Сондықтан көнелердің тәжірибесі бойынша ауру меңдеп әлсіреген үлкенге де, кішіге де жілік майын берсе, әл-қуатын арттырып, тез сауықтырады деседі.

Дей тұрғанмен ырым талабына сай балаға әке-шешесіне қайырымсыз болады және мұрынбоғы көп ағады деген таныммен берілмейді. Ол жас дені сау, әрі тың балаға бергеннен гөрі үлкендер жесін деген түсініктен туындағандай. Осы сынды мәдени әдептер дала тәрбиесі арқылы ұрпақтан-ұрпаққа беріліп, бабалардан қалған сарқыншақ санада қатталған.

Ықылымнан дала заңымен жасасып келе жатқан жоралғылар тізбегі халықтың өмірінде қолданатын салт-дәстүрі мен әдет-ғұрпында кеңінен қолданылады. Сондағы тұрмыс-тіршіліктегі тәрбиеге әсері бар ырым мен тыйым адамды жат әдеттерден бойын аулақ ұстауға бағыттайды. Бұған орай ырым-тыйымдарды халықтың ұлттық болмысынан бөле-жара қарауға болмайды. Әр елдің өз салты мен әдебі бардай бізде де тәрбиелік мәнге толы дәстүр жетерлік. Тек оның кейбірі уақыт өте ұмытылып барады. Солардың бірқатары бүгінге дейін ел жадында жүр.

Бұрынғылар әйел босанған соң баланың жолдасын тастамай, екі асық қосып, киіз үй табалдырығының астына көметін болған. Бұл асық ойнайтын бала жалғассын деген тілектен туған. Сәби тұрақтамаған жағдайда бала жолдасын киізге орап, молдаларға оқытатын. Сосын шаңырақ ортасына перзенті жеті жасқа келгенше іліп қояды. Жетіге толған соң «садақасын» беріп, бала жолдасы салынған киізді ұлы жолдың бойына апарып көму ырымы жасалған.

Бөбекті қырқынан шығарып, ит көйлегін ауыстырғанда, оны бойына бала бітпей жүрген әйелдер арнайы сұрап алады. Оларға баланың анасы ит көйлекті бүтіндей бере салмай, жыртып беруі тиіс. Бүлдіршіннің тісі түскенде, оны кесек ет, май немесе бауырсаққа қосып, тісі иттің тісіндей өткір, мықты болсын деп итке асатады. Сонымен қатар көктей болып өссін деп түскен тісті жеміс ағашының түбіне көмеді, таудай болсын деп тауға қарата лақтырады. Сондай-ақ тісі періште бұйымы ретінде есіктен кіретін түрлі пәле-жала, қаскөй күштерден қағып тұрады деумен есік жақтауы арасына да қыстырылады.

Алғаш еңбектей бастағанда, бауырын жерден тез көтерсін деп бауырынан табақ өткізетін ырым бар. Тәй-тәй басып, апыл-тапыл қадамдар жасай бастағанда жүйрік болсын деп бұтының арасынан сирақ асып өткізетін де жоралғы болған. Ал мінезі мен ісі белгілі бір адамға ұқсасын деген ниетпен аузына түкірту салты да қолданылады. Бір қызығы, осы сенімдер артынша шындыққа ұласып жатады.

Осындай нанымдар ырымшылдыққа негізделген аңыз болып саналады. Оған сенуге де, сенбеуге де болады. Бұл тәжірибеден және дәстүрден туған халық өмірінің мысалы. Ырым өз алдына бір жақсылықтың немесе жаманшылықтың хабаршысы. Адамды сақтандыратын белгі іспетті. Сонымен қатар қазақтарда нені істеуге болмайтыны туралы «тыйым» ұғымымен байланыстағы «ырымдар» да өз маңыздылығын жоймай келеді.