Кішкене тышқан атымен аталған жылды бұрынғылар қуанышпен қарсы алып, мамыражай боларына сенім артқан. Әр жыл 21 наурыз күні аяқталып, жаңа 22 наурыз күнінен бас­талып есептелінеді. Талай жылдың тауқыметі мен қызығын бастан өткізген тәжірибесі бай, ұғымды халық әр жылға тиісті баға беріп және соған сай күтініп те отырған. Соның бірі тышқан жылын молшылық пен берекенің, бейбітшілік пен тыныштық жылы деп санаған. Халықтың бұл үміті көбіне ақталып та отырған. Шынында да мыңдаған жыл тарихында тышқан жылы қиыншылық, жаугершілік, аштық бола бермеген екен.

Тышқаннан кейін халық есінде көбінесе ауыртпалық, дау-жанжал, қиындықтарымен есте қалған. Ырымшыл халқымыз бұл жылы сәтсіздік бола қалса «биыл ауыр жыл ғой» дей салған. Сиыр жылы туған адамдар халық әдеті мен ырымдары негізінде сиыр бауыздамайды.

Өзі аттас аң атын егеленген. Ауыртпалығы да, жақсылығы да аралас жыл деп саналады. Ел тарихында бұл жылға қатысты айтылатын елеулі оқиғалар есте қалмаған. Осындай есеппен қазақтар барысты жайсыз жыл қатарына қоспайды.

Оның себебі де жоқ емес. Тарихқа үңілсек, «үлкен қоян» жұты 1891 және 1992 жылы «кіші қоян» жұты, 1915-1916 жылы «тақыр қоян» болып бүкіл қазақ даласында мал қырылып, елді әбігерге, аштыққа, жоқшылыққа ұшыратып, әр жылға әлгіндей ат беріп, айдар тағып кеткен.

Ұлудың қандай жануар немесе жәндік екені белгісіз. Ол туралы әртүрлі жорамал көп. Түркі жұртшылығы оның ішінде қазақтар да ұлу жылы астық, шөп мол болады деп жорамалдаған. Соған сәйкес халық үшін жайлы жыл қатарынан орын алса керек.

Қазақ аңыз-әңгімелерінде «жылан жылы жылыс болды, жылқы жылы ұрыс болды, қой жылы зеңгер тоғыс болды» деген қағидаға айналған қанатты сөз бар. Бұл сөзді Абай да «Біраз сөз қазақтың түбі қайдан шыққаны туралы» атты шығармасында пайдаланған.

Халықтың арғы-бергі аңыздары мен ертегі әңгімелерінде жылқы жылы туралы жайсыз әңгіме жоқ. Қазақ әдебиетінің көрнекті өкілдері С.Сейфуллин, Б. Майлин, І. Жансүгіров (1894 ж.) жылқы жылы туған.

Халық бұл жылды жақсы жыл деп сеніп, оны күтіп отырады. Қазақ бұл жылды қой мінезіне де ұқсатады. Қой жылы көбіне жайлы болып, береке мен молшылыққа кенелтіп отырған. Ел экономикасына көз салсақ, шындығында 1966-1967 қой жылы Қазақстанда миллиард пұттан астам астық өндірілді. Осы жылы Қазақстан тәуелсіздігін алды.

Бүліншілік, жайсыз оқиғалар мен жұт апат осы жылда болғанына көз жеткізу қиын емес.

Айталық, 1920 жыл қазақ даласында мал қырылып, ол «Тас мешін» деп аталды.

Бұрын үлкендердің айтуынша, тауық жылы қауіп-қатер жиі болып тұрған, халық бейнетті көп шеккен. 1920-1921, 1932-1933 жылдарда жұт, аштық болғаны көпке белгілі. 1968-1969 жылдары құрғақшылық болды.

Мешін, тауықтан кейінгі ауыртпалық ит жылы біршама жеңілдей түскен. 1933 жылы аштық тыйылды, 1945 жылы соғыс аяқталды.

Жыл санауының және жыл қайырудың соңғы жылы. Кейбір түркі елдері, сондай-ақ Қазақстанның кей жерлері мұны «қара киік жылы» деп те атай береді. Бұл жылды халық пәле-жала көп болады деп жақсы атамаса да, ол тарихқа жайлы, тыныштық жылы болып келген.