Адам папилломавирусы – шырышты қабаттар мен теріні зақымдайтын вирустың ең көп таралған топтарының бірі. Ол тез таралуымен, жасушалардың қатерлі болып өзгеруін қоздырумен, салдарынан қатерлі ісіктің пайда болуымен қауіпті. Дәрігерлер көбінесе инфекция симптомсыз, яғни еш қабыну процесінсіз жүретінін айтады.

Бүкіл әлемде АПВ ең көп таралған инфекция болып саналады. ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің мағлұматынша, әрбір адамның АПВ жұқтыру ықтималдығы 80% құрайды, яғни 10 ер мен әйелдің 8-і өмірінің белгілі бір кезеңінде АПВ-ның бір немесе бірнеше түрін жұқтырады. Оған қоса, әйелдерде жатыр мойны обыры АПВ инфекциясынан туындағаны ғылыми дәлелденген.

АПВ тұрмыстық байланыспен, жыныстық қатынаспен, анадан балаға және дененің бір бөлігінен екіншісіне өзін-өзі жұқтыру арқылы берілмейді.

«Қазіргі уақытта АПВ-ның 200-ден астам түрі тіркелген. АПВ-ның 14 түрі жоғары онкогенді – ең қауіпті деп танылған, олар жатыр мойны, жыныс мүшелері, көмей және басқа да түрлердің қатерлі ісігін тудыруы мүмкін», - дейді ҚР Денсаулық сақтау министрлігі санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитеті вакцинамен басқарылатын инфекцияларды бақылау басқармасының басшысы Нұршай Әзімбаева.

Маманның айтуынша, жатыр мойны обырының көптеген жағдайларында – 70%-дан астамы АПВ-ның 16 және 18-ші түрінің инфекциясынан туындайды.

Жылына 600 қазақстандық әйел жатыр мойны обырынан көз жұмады

Қазақстанда жатыр мойны обыры барлық жастағы әйелдер арасындағы қатерлі ісік бойынша, әсіресе бала босанатын 25-44 жас аралығындағы әйелдердің өлімі бойынша сүт безі обырынан кейін екінші орында тұр.

ҚР ДСМ санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің мәліметінше, елімізде жыл сайын жатыр мойны обырының 1900-ге жуық жаңа жағдайы тіркеледі. Жылына 600-ден астам қазақстандық әйел осы дерттен қайтыс болады.

Қазіргі уақытта 130-дан астам ел адам папиллома вирусына қарсы вакциналауды енгізді. АПВ-ға қарсы вакциналау күннен-күнге қоғамда өзекті тақырыпқа айналуда. Әлемнің түкпір-түкпіріндегі дәрігерлер вирус инфекциясының алдын алу стратегиясын таңдады, ол үшін арнайы вакциналар қолданылады. АПВ-ға қарсы вакцина жатыр мойны обырының және папиллома вирусы тудыратын басқа да онкологиялық аурулардың алдын алады.

ҚР Бас мемлекеттік санитарлық дәрігерінің қаулысына сәйкес, 17 қыркүйекте Қазақстанда жасөспірім қыздарды вакциналау басталды. ҚР Ұлттық вакцинация күнтізбесіне сәйкес, ДДСҰ-ның халықты иммундау жөніндегі ұсынымдарын ескере отырып, 11 жастағы қыздар жоспарлы вакциналауға жатады. Бірақ, 11 жастан асқан қыздардың ата-анасының өтініштерінен кейін Денсаулық сақтау министрлігі 12-13 жастағы қыздарды АПВ-ға қарсы иммундау туралы шешім қабылдады. Жыныстық өмірге дейінгі вакциналау вирусты жұқтыру мүмкіндігін толығымен жояды және сәйкесінше бұл аурудың даму қаупін азайтады. Сондықтан қыздарға екпе егу өте маңызды.

«АПВ-ға қарсы вакциналау бағдарламасының негізгі мақсаты – әйелдерді АПВ тудыратын және ең көп таралған жатыр мойны обырынан қорғау. Вакциналау туралы шешім қабылдағанда министрлік Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ұсынымын ұстанады, сондай-ақ вакциналауды енгізудің халықаралық тәжірибесін ескереді», - делінген ҚР Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің ресми жауабында.

Қазақстанда вакциналау жүргізу үшін «Мерк Шарп және Доум» (АҚШ) компаниясы шығарған 4 валентті «Гардасил» вакцинасы пайдаланылады, ол АПВ-ның ең қауіпті 4 түрінен қорғайды (6, 11, 16, 18). Дәрігерлер бұл АПВ-ның жоғары онкогенді түрлеріне байланысты жатыр мойны обыры қаупін төмендететінін атап өтті. Бұл вакцина Қазақстан денсаулық сақтау министрлігінің тапсырысы бойынша арнайы жасалған.

Қазіргі уақытта АПВ-ға қарсы вакциналау еліміздің 9 өңірінде — Қарағанды, Ақмола, Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан, Павлодар, Жетісу, Түркістан, Ұлытау облыстарында және Астана қаласында жүргізілуде.

«Аудандар мен медициналық ұйымдарға вакцинаны жеткізу және тарату мерзімдерін ескере отырып, қалған өңірлер бойынша вакциналау осы және келесі аптада басталады», - деді Н. Әзімбаева.

Вакцина өндірушісінің нұсқауларына сәйкес, АПВ-дан қорғау үшін вакцинаның екі дозасын 6 ай аралықпен алу қажет. Дәрігерлер вакциналау ерікті алдын-алу шарасы екенін еске салады.

АПВ-ға қарсы вакциналау мектептердің медициналық кабинеттерінде жүргізіледі, онда оқушыларды вакциналаудың басқа түрлері де жүргізіледі.

Айта кету керек, кез келген вакциналау, соның ішінде АПВ-ға қарсы вакцина кәмелетке толмаған баланың ата-анасының немесе қамқоршысының келісімін алғаннан кейін ғана жасалады», - деп атап өтті сарапшы.

Денсаулық сақтау министрлігінің хабарлауынша, әлемдік деңгейде АПВ-ға қарсы вакцина өзінің қауіпсіздігі мен тиімділігін дәлелдеді, ол 15 жылдан астам уақыт бойы қолданылып келеді және әлемнің 135 елінде жасалады.

Мысалы, Аустралия мен АҚШ-та вакциналаудың арқасында әйелдер арасында АПВ-ның таралуы 90%-ға төмендеген.

Көптеген адамдар жасөспірім жастан асқан қыздарға және вирусты жұқтырған адамдарға АПВ-ға қарсы вакцина салына ма деген сұрақ қояды.

Өткен аптада Орталық коммуникациялар қызметінде АПВ тақырыбына арналған брифинг өтті. Медицина ғылымдарының докторы, онколог Диляра Қайдарованың айтуынша, соңғы уақытта жатыр мойны обырымен ауыратын жастар күрт артқан. Қазір бұл ауру 30 жасқа толмаған науқастарда да жиі кездеседі және өлім-жітім жоғары болып қалып отыр. Сондықтан Денсаулық сақтау министрлігі америкалық фармацевтикалық компаниямен қосымша вакцина дозаларын сатып алу туралы келіссөздер жүргізуде.

ҚР ДСМ санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитеті бұл ретте хаттамаға сәйкес 14 жастан асқан қыздарды вакциналау 3 рет жүргізілетінін айтуда, ал бұл ҚР Ұлттық вакциналау күнтізбесіне сәйкес келмейді.

«Халыққа профилактикалық екпе салу жөніндегі санитарлық ережелерге сәйкес, жеке медициналық орталықтар кез келген тілек білдірушіге вакцина ұсынуға мүмкіндігі бар. Бұл ретте басты шарт – Қазақстан Республикасында мемлекеттік тіркеудің болуы. Бұдан басқа, вакциналауды ұйымдастыру және жүргізу бойынша талаптар меншік нысанына қарамастан барлық медициналық ұйымдарда сақталуы керек», -деп түсіндірді Нұршай Әзімбаева.

Бұл ретте Денсаулық сақтау министрлігі елдегі жеке медициналық орталықтарды вакцинамен қамтамасыз ету мәселесін реттемейді.

Яғни, басқа жас санаттарындағы әйелдер елге қосымша дозалар енгізілген жағдайда ғана АПВ-ға қарсы вакцина ала алады. Сонымен қатар, жеке медициналық орталықтарда вакцинаны ақылы негізде жасауға болады.