Бірдей киіну ата-ананың таптық бөлінісін білдірмей, шәкірттердің өздерін теңдікте сезінуіне ықпал етеді. Классикалық үлгідегі киім баланың жауапкершілікті сезініп, тәртіпке бағынып, тұлғалық қасиетінің артуына әсер етеді деген де пікір бар.

Жер бетіне кең танымал мектеп киім үлгісі – Англияға тиесілі. Олардың дизайны 450 жыл аралығында өзгермеген. Ағылшындарға бұрын отар болған Үндістан, Австралия, Кипр, Ирландия сияқты елдерде Британ аралы оқушыларының киіну дәстүрі сақталған. Мұнда әр мектептің өз логотипі болады. Және ол галстук, сөмке, костюмдерге тігіліп, баланың қай жерде оқитыны жөнінде хабар беріп тұрады.

Кәрі құрлықта темірдей тәртіптің айнымас екінші атына айналған немістерде ешқашан заңмен қабылданған форма болмаған. Олар барлық таңдауды шәкірттің өз еркіне қалдырады. Бұл да германиялықтардың сапа бойынша статис­тикада бірінші тұруының бір құпиясы болуы мүмкін.

Шығысқа қарай ойысар болсақ, бұл жақта өз мектеп формасын жаһандық сәнге айналдырған Жапония мен Оңтүстік Корея бар. Күншығыс елінде қыз балалар киетін «сэра-фоку» аниме-мультфильмдер және сатылымы жарты миллиардтан асып жығылатын «манга» комикс кітаптарына шығу арқылы танымал. Теңіз түстес кәзекей мен бүрмеленген белдемше айн тайпасының ұлттық ерекшеліктерінің бірі болып саналады. Ал кәрістерде мектеп киімінің дәрежесін к-поп жұлдыздары жаңа деңгейге жеткізген. Сегіз сағат мектеп қабырғасында жүретін бозбала мен бойжеткен оқушыларға бұл киім махаббат эталоны ретінде есептеледі. Бұл елдерде күнделікті мектеп киімдерін кию жалпы жұртқа тән құбылыс.

Қазақстанда екі-үш жыл бұрын, ұлттық киімді мектеп дресс-коды қылу ұсынылған болатын. Әртүрлі пікір алаңдарындағы ой жарысында көрдік. Заң шығып, қол қойылғаннан кейін бұның бәрі бір ізге түсті. Ал Вьетнамда төменгі сыныптарға киім таңдауда еркіндік берілсе, жоғарғы сыныптар үшін дәстүрлі «ao dai» ұлттық костюмінде жүру маңызды. Бутан мемлекетінде де ел тарихымен терең байланысы бар ұлттық киім ұлдар үшін «гхо», қыздарға «кира» деген халатпен жүру дәстүрге деген құрмет.

Баланың еркін ойлы өсуіне, жеке басының таңдауына қол сұқпай жетілуіне күнделікті киімнің де әсері етері сөзсіз. Он бір жыл уақытын мектеп пен үйдің ортасында өткізетін шәкірт үшін ең маңызды киім оқу-униформасы болып қала бермек.