2021 жылы жалпыға бірдей де­к­ла­рациялаудың бірінші кезеңіне кірген және бұрын активтері мен міндеттемелері туралы декларация­ны ұсынған тұлғалар аталған құжатты тап­сыруды жалғастырады. Оларға мемлекеттік қызметшілер, олар­ға теңестірілген тұлғалар, банк, сақ­­тандыру нарықтары мен баға­лы қа­­ғаздар нарығының ірі қаты­су­­шылары, сондай-ақ осы адам­дар­дың барлығының жұбайлары жатады. Екінші кезеңде – 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап мемлекеттік меке­­­ме­лердің қызметкерлері мен олар­дың жұбайлары, сондай-ақ ква­зи­­­мемлекеттік сектор субъек­ті­ле­рінің қызметкерлері мен олардың жұбай­ла­ры үшін декларациялау жүргізіледі.

Осылайша, 2023 жылғы 1 қаң­тар­дан бастап жалпыға бірдей де­к­ларациялау жүйесіне кірген мем­лекеттік мекемелердің қыз­меткерлері мен олардың жұбайлары, квазимем­ле­кеттік сектордың қызметкерлері және олардың жұбайлары 2023 жылы активтер мен міндеттемелер туралы декларацияны (250.00-нысан) ұсыну арқылы 2024 жылы кірістер мен мүлік тура­лы декларацияны (270.00-нысан) ұсынады.

Үшінші кезеңде – 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап заңды тұлғалардың басшылары мен құрылтайшылары және олардың жұбайлары, жеке кә­сіп­керлер мен олардың жұбайлары декларациялауға жатады. Төртінші кезеңде – 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап азаматтардың қалған санаты декларация тапсырады. Айта кетейік, декларация дегеніміз – салық салынатын жеке тұлғаның табысы туралы есеп.

Қаржы министрлігінің хабарла­уынша, декларацияда мемлекеттік немесе басқалай тіркеуге тиесілі, оның ішінде шекарадан тыс аумақтағы мұрагерлікпен берілген, сатып алын­ған немесе сатылған мүліктер туралы ақпараттар көрініс табуға тиіс. Оған жылжымайтын мүлік, оның ішінде жер телімі немесе жер үлесі; әуе және теңіз кемесі, автомобиль, арнайы техника; тұрғын үй құрылысына үлестік қатысу туралы келісім бойынша Тұрғын үй ғимаратындағы үлес; заңды тұлғаның жарғылық капиталына қатысу үлесі; бағалы қағаздар, өндірілген қаржы құралдары, цифр­лық активтер; инвестициялық алтын, зияткерлік меншік нысандары, авторлық құқық жатады.

Сондай-ақ бағалау қызметі тура­лы заңнамаға сәйкес бағалаушы мен салық төлеуші арасындағы шарт бойынша жүргізілген бағалау туралы есепте айқындалған құн болған кезде жеке тұлға қалауы бойынша осы мү­лік­тің бірлігі үшін баға (құн) 1 000 АЕК-тен асқан жағдайда өзге мүлікті көрсете алады.

Елімізде кеңінен етек алған жағ­дай­дың бірі – мамандардың ЖК құру арқылы қызмет көрсетуі. Оларда жалдамалы жұмысшылар немесе бизнес-жылжымайтын мүлік болмайды, сол себепті олар өз қызметін аяқтай отыра ЖК-ні жабу процедурасын міндетті деп санамайды. Дегенмен мемлекет үшін ол ЖК-лер тіркелген болып есептеледі және сондықтан иелері 2024 жылдың 1 қаңтарынан бастап ак­тивтер және міндеттемелер туралы декларацияны тапсыруға міндетті.

Егер жеке кәсіпкер өз қызметін әрі қарай жалғастырмайтын болса, онда ол ЖК-ні жауып, сәйкесінше 2024 жылы декларация тапсырмауына болады. Қазіргі уақытта ЖК-ні жабу үдерісі біршама жеңілдетілген және дер кезінде есеп өткізбегені үшін де айыппұл салынбайды.

Енді мемлекеттік қызметкерлер жа­йына келейік. №270 немесе №250 фор­масы бойынша деклара­ция тап­сырудың тәртібі біркелкі бекі­тіл­­ген. Мысалы, азамат мемлекет­тік қыз­меттен 2024 жылдың ақпанын­да кетсе, бірақ 2024 жылдың 1 қаң­та­рын­дағы жағдай бойынша жауапты басқарушылық лауазымда болған болса (декларация тапсыру бойынша міндетті тұлғалар категориясына жатқан болса), онда ол 2024 жылғы жалпы декларация тапсыру аясында кірістері туралы мәліметін ұсынуға мін­детті болады.

Кірістер туралы декларациясы фор­масының типтерімен Мемле­кет­тік кірістер комитетінің сайтында танысуға мүмкіндік бар.

Кірістер мен мүлік туралы декларацияны (270.00 формасы) және ак­тивтер мен міндеттеме туралы дек­­­ла­рацияны (250.00 формасы) қа­ғаз күйінде де, электронды форматта да тапсыруға болады. Қағаз кү­йінде ұсыну үшін жергілікті Халық­қа қыз­мет көрсету орталығына жүгі­ну керек, не болмаса жергілікті мем­ле­кеттік кірістер департаментіне хат жол­дау қажет. Ал электронды түрде тапсыру үшін үш бірдей нұсқа бар. Бұл – Салық төлеушінің жеке каби­не­ті, eGov электронды үкімет порталы, eSalyq Аzamat және eGov mobile мобильді қосымшалары.

Егер декларацияны тапсырып, алайда онда қандай да бір мүлікті көр­сету ұмыт қалса, қосымша дек­ла­ра­­ция тапсыруға болады. Келесі үш жыл ішінде өзгерістер енгізуге жол бе­ріледі. Ал декларацияны ұсын­ба­ға­ны үшін әкімшілік жауапкершілік қарастырылған. Бірінші рет ескерту беріледі, екінші рет салық салушылар декларацияны ұсынбағаны үшін 15 АЕК, бұған қоса салық салу объектілерін жасыру кезінде тө­ленбеген салықтар сомасының 200 пайызы мөлшерінде және егер мұн­дай бұзушылық қай­та­ланса, 300 па­йыз мөлшерінде айыппұл көзделген.

Еліміз шегінен тыс жерде мен­шік құ­қығында мүліктің болуы тура­лы ақ­паратты жасырған, сондай-ақ еліміз шегінен тыс орналасқан ше­тел­дік банктерде ақшасы бар жеке тұл­ға­лар 100 АЕК мөлшерінде айып­пұл төлейді.

Декларация қағаз түрінде 15 шіл­де­ден, электронды түрде 15 қыр­кү­йек­­­тен кешіктірілмей тапсы­рылуға тиіс.