Ажырасу ережелеріндегі жаңашылдықтар – қазақстандықтарға түсіндірме

Қазақстанда некені бұзу тәртібі өзгерді. "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясында 2025 жылғы 23 қыркүйекте қандай өзгерістер енгізілгені түсіндірілді
ФОТО: freepik

Бұл туралы Caravan.kz медиа порталы zakon.kz-ке сілтеме жасап хабарлайды.
Бұрын арыз беру үшін қажет болған құжаттар:

• жеке куәлік;
• неке қию туралы куәлік;
• мемлекеттік тіркеу үшін төлем түбіртегі (7 728 теңге).

Енді талап етілетін құжаттар тізімі:

• ерлі-зайыптылардың жеке куәліктері;
• неке қию туралы куәлік;
• бірлескен арыз (немесе негіз болған жағдайда бір тараптан арыз);
• мемлекеттік тіркеу үшін төлем түбіртегі (7 728 теңге);
• ерекше жағдайларды растайтын құжаттар (сот үкімі, сот анықтамасы, әрекетке қабілетінің шектелгені туралы құжат).

Біржақты арыз беру тәртібі:
Бұрын мұндай мүмкіндік тек сот арқылы жүзеге асатын. Енді азамат ЗАГС-қа жеке өзі арыз бере алады, егер екінші жұбайы:

• сот арқылы әрекетке қабілетсіз деп танылса;
• үш жылдан астам мерзімге бас бостандығынан айырылса;
• хабар-ошарсыз кеткен деп танылса.

Осылайша, ажырасу рәсімі анағұрлым нақты реттеліп, ашық бола түсті: қандай жағдайларда біржақты арыз жеткілікті екені белгіленді және тапсыруға қажетті құжаттар тізімі кеңейтілді.
Сот шешімі бойынша мынадай жағдайлар танылғанда:

• жұбайы хабар-ошарсыз кеткен деп танылса;
• жұбайы шектеулі әрекетке қабілетті немесе әрекетке қабілетсіз деп танылса;
• жұбайы қылмыс жасағаны үшін үш жылдан кем емес мерзімге бас бостандығынан айырылса.

Жаңа ережелерге сәйкес біржақты арыз беру мүмкіндігі:

• екінші жұбай халықаралық іздеуде үш жылдан астам уақыт болса;
• соттың іздеуге жариялау туралы қаулысы бар болса;
• жұбайының келісімінсіз ЗАГС-қа арыз беруге болады.

Некені бұзу туралы арызды кім бере алады:

• бір жұбайы (белгілі жағдайларда);
• екі жұбайы – өзара келісім бойынша;
• жұбайының қамқоршысы – егер ол әрекетке қабілетсіз деп танылса;

2025 жылғы 16 қыркүйектен бастап екінші жұбайы халықаралық іздеуде үш жылдан астам уақыт болса, арыз беруге болады.
Бұған дейін әділет министрі бұйрыққа қол қойған болатын. Соған сәйкес, егер некені бұзу мемлекеттік тіркеу мына негіздер бойынша жүргізілсе:

• жұбайының хабар-ошарсыз кеткені туралы сот шешімі;
• жұбайының әрекетке қабілетсіз немесе шектеулі қабілетті екендігі туралы сот шешімі;
• жұбайының қылмыс жасағаны үшін кемінде үш жылға бас бостандығынан айырылғаны туралы сот үкімі;
• сот санкциясынан кейін үш жыл өткен соң жұбайының халықаралық іздеуге жарияланғаны туралы қылмыстық қудалау органы қаулысы болса,
• онда арыз беруші некені бұзу туралы өтінішін кез келген тіркеуші органға, кент, ауыл, ауылдық округ әкімдеріне немесе «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясына жазбаша түрде немесе портал арқылы электронды нұсқада жолдай алады.