Аптап ыстықтан көз жұматын адамдар саны артады – ғалымдар
Фото: ©Pixabay.comБиыл Еуропада жаз ерекше ыстық болды, бұл маусым құрлық тарихындағы ең ыстық төртінші жаз ретінде тіркелді. Аптап ыстықтан теміржол секілді маңызды инфрақұрылымға зиян келіп, орман өрттері өршіп, мыңдаған адам қаза тапты, деп хабарлайды El.kz интернет порталы.
Сөйте тұра бұл кәрі құрлық бастан кешкен ең ауыр кезең емес. 2003 жылғы жаз Еуропадағы ең ыстық маусым саналады. Жаңа зерттеуде сол жылғы аптап толқынының жағдайлары талданып, қазіргі климаттық жылыну жағдайында мұндай ауа райы қалай өзгеретінін анықтау көзделген.
Өткенге көз жүгірту
2003 жылғы аптап Еуропа бойынша 20 мыңнан астам адамның өмірін қиды. Ең көп зардап шеккен елдер: Испания, Италия және Франция.
Екі апта бойы Батыс Еуропаның басым бөлігінде ауа температурасы 38°C шамасында болды. Ұлыбритания да тарихындағы ең ыстық жаз мезгілдерінің бірін өткерді.
Сол кезде мұндай температура «миллион жылда бір рет болатын оқиға» деп саналды. Бірақ климаттың өзгеруі мұндай экстремалды жағдайлардың жиі болатынын көрсетіп отыр.
Денсаулыққа зиян келтірген бұл құбылыс сол уақытта статистикалық тұрғыда өте сирек кездесетін оқиға көрінді. Бірақ біз оған ықпал еткен ауа райы қазіргі әлдеқайда жылы климатта тағы қайталануы мүмкін екенін білеміз, – дейді зерттеу авторларының бірі, Стэнфорд университетінің профессоры Ноа Диффенбо.
Тарихты бүгінгі күнге қолдану
Nature Climate Change журналында жарияланған зерттеуде ғалымдар жасанды интеллект пен статистикалық модельдерді пайдаланып, 2003 жылғыдай жағдай қазіргі температурада қайталанса не болатынын есептеп шықты.
Қазір Жердің орташа температурасы 2003 жылмен салыстырғанда 0,7°C жоғары.
Зерттеу нәтижесі бойынша:
Егер 2003 жылғы ауа райы үлгісі қазіргі климатта қайталанса, Еуропада бар болғаны бір аптада 17 800 адам көз жұмар еді.
Климаттық жылыну болмаса, бұл көрсеткіш 9 000 адам шамасында болар еді.
Егер жаһандық температура индустриялық кезеңге дейінгі деңгейден 3°C-қа көтерілсе, аптап толқындары 32 000 адамның өліміне әкелер еді.
Ғасыр ортасына қарай мұндай аптап апталық көрсеткіштері COVID-тің ең ауыр күндерімен теңесуі мүмкін, – дейді зерттеу авторы, Стэнфорд профессоры Маршалл Берк.
Не істеу керек?
Климаттың өзгеруі аптап толқындарының жиілігін, ұзақтығын және күшін арттырып жатыр. Еуропада мұндай толқындар көбіне «жылу күмбезі» деп аталатын, жауын-шашын аз болған аймақтарда қалыптасатын жоғары қысымды жүйелерден туындайды.
2003 жылдағыдай ауа райы қазіргі, парниктік газдар әсерінен әлдеқайда жылы атмосферада қайталанса, аптаптың қуаты да, оның салдары да айтарлықтай күшейеді, – дейді зерттеуді жүргізген Кристофер Каллахан.
Ғалымдар экстремалды аптаптарға алдын ала дайын болу қажет екенін айтады. Қорғаныс шаралары мыналарды қамтуы тиіс:
- тиімді желдету және ауа баптағыштар,
- көлеңке аймақтарын көбейту,
- денсаулық сақтау жүйесінің дайындық деңгейін күшейту.
Егер бейімделудің жаңа немесе жылдамырақ тәсілдері пайда болса, онда өлім-жітім көрсеткішін азайтуға болады, – дейді Каллахан.
